De paardenwei voor Sylvie en appeltje voor de dorst voor Sandy?

Rudi is een alleenstaande, gescheiden man van 65 jaar. Nu zijn pensioen nadert, kan hij zijn droom uitvoeren en permanent in Spanje gaan wonen. Omdat zijn huis goed gelegen is, levert de verkoop van het huis ruim voldoende op voor de aankoop van een appartement in Spanje. Verder heeft hij nog zijn spaarcenten, een aanvullend pensioenkapitaal via zijn groepsverzekering en een ruime paardenwei van 2 hectare. Zelf rijdt hij al lang geen paard meer, maar hij heeft wel de passie doorgegeven aan zijn oudste dochter Sylvie. Rudi wil graag zijn andere dochter Sandy voor een gelijk deel financieel verder helpen. Nu zijn droom om in Spanje te wonen dichterbij komt voor Rudi, wil hij ook graag zijn kinderen helpen hun droom te realiseren. In dit artikel bekijken we de mogelijkheden.  

We bekijken allereerst het verschil tussen een schenking en een testament. Schenkingen en testamenten zijn twee belangrijke technieken bij elke vermogensplanning. Een slimme regeling houdt uiteraard rekening met de verschillen tussen beide. Immers, wat voor de ene persoon een voordeel is, kan voor de andere een nadeel zijn. En uiteraard is het mogelijk om beide technieken te combineren. Op die manier krijg je het beste van twee werelden.

De schenking

De schenking is een overeenkomst waarbij een schenker een (on)roerend goed weggeeft, zonder betaling, aan een begunstigde (“begiftigde”). Door de aanvaarding van dit goed komt de schenking tot stand. Kortom, de schenker verarmt zich wetens en willens zonder een gelijke tegenprestatie te ontvangen, ten gunste van de begiftigde die zich verrijkt.

De voornaamste eigenschap van de schenking is wellicht dat deze bij leven gebeurt en onmiddellijke uitwerking heeft. Door een schenking verdwijnt een bepaald deel dus uit het vermogen van de schenker zonder dat daarvoor iets gelijkwaardigs in de plaats komt. 

Vandaar ook dat de schenking in principe onherroepelijk is. Niettemin is het mogelijk bepaalde beperkingen in te bouwen, zoals het voorbehoud van vruchtgebruik, het verbod op inbreng in de huwgemeenschap, de schenking onder last of de schenking met vervreemdingsverbod. 

Enkele fiscale aspecten

De laatste jaren heeft de schenking aanzienlijk aan belang gewonnen bij vermogensplanning. Een belangrijke reden hiervoor is fiscaal van aard: de tarieven van de schenkbelasting zijn beduidend lager dan die van de erfbelasting. 

Schenken is in Vlaanderen inderdaad steeds fiscaal goedkoper dan erven. 

Het tarief van de erfbelasting loopt bijvoorbeeld voor de langstlevende echtgenoot/partner of de kinderen op van 3% over 9% tot 27%. Een schenking tussen diezelfde personen daarentegen gebeurt aan een vast tarief van 3% (voor roerende goederen) of een opklimmend tarief van 3% - 9% - 18% - 27% (voor onroerende goederen):  

Voor schenkingen en erfenissen “tussen andere personen” zijn de verschillen in de tarieven nog groter:  vergelijk bijvoorbeeld de schenkbelasting aan “anderen” aan 7% (voor roerende goederen) of aan 10% - 20% - 30% - 40% (voor onroerende goederen), met de tarieven in de erfbelasting van 25% - 30% - 55% (broer/zus) of 25% - 45% - 55% (anderen).

Kortom, hoe hoger de waarde en hoe verder de relatieband tussen schenker en begunstigde, des te interessanter wordt het om te schenken in plaats van te erven. Daarenboven verlaagt de schenking de omvang van de nalatenschap van de schenker, waardoor bij overlijden de verschuldigde erfbelasting vermindert. 

Merken wij tenslotte nog op dat schenk- en erfbelasting een geregionaliseerde materie is. Net als voor de schenkbelasting verschillen ook de regels en tarieven van de Vlaamse erfbelasting met die van in Brussel of Wallonië. Welke regionale fiscale regels van toepassing zijn, wordt bepaald door de fiscale woonplaats van de schenker of erflater.

Het testament

Een testament is een schriftelijke akte waarin een erflater éénzijdig bepaalt wie (de zgn. “legataris”) er na zijn/haar dood wat (het zgn. “legaat”) uit zijn/haar nalatenschap verkrijgt. Het testament heeft geen gevolgen voor het huidige vermogen van de erflater. Immers, een testament heeft pas na  overlijden uitwerking.  

Met een testament kan je ook méér doen dan louter legateren. Zo kan de testator ook een prestatie opleggen aan de legataris(sen), zoals bijv. de betaling van een rente of de last tot verzorging van een bepaald persoon. Bij niet-nakoming van de last vervalt dan het legaat.

Het testament als eenzijdige akte kan worden gewijzigd of herroepen door diegene die beschikt, in tegenstelling tot de schenking.

Een vergelijking

En Rudi dan?

Met de verkoop van zijn huis, zijn pensioen en aanvullend pensioen heeft Rudi genoeg om in Spanje iets te kopen en daar te leven. De notaris schat de waarde van de paardenweide voor Sylvie op 140.000 euro. Rudi beslist dan ook om 140.000 euro in cash aan Sandy te geven. Door nu al te schenken besparen Sylvie en Sandy elk 5.400 euro. Indien wordt gewerkt met een bankgift aan Sandy valt de verplichting tot betalen van schenkbelasting zelfs weg voor haar. De moeite dus om een vermogensplanner in te schakelen.

Besluit

Een goede vermogensplanning is voordeling en geeft gemoedsrust. Toch is slim plannen niet zo eenvoudig. Voor wie het kan, is de schenking wellicht de meest aangewezen techniek van vermogensplanning. Maar gegeven is gegeven: een schenking kan niet zomaar ongedaan worden gemaakt. Een testament daarentegen kan snel en eenvoudig worden opgemaakt, en door de erflater worden gewijzigd. Giften doen via schenking en/of testament heeft een impact op je leefbudget, huidige vermogen en toekomstige nalatenschap. Schenkingen, testamenten en de daarmee samenhangende belastingen zijn een complexe materie waaraan vaak wordt bijgestuurd door de decreetgever, de fiscus (Vlaamse Belastingdienst) of de rechtspraak.